Ra bờ suối ngắm hoa kèn hồng là tác phẩm trong trẻo, tràn đầy tình yêu thương mát lành, trải ra trước mắt người đọc khu vườn trại rực rỡ cỏ hoa của vùng quê thanh bình, kèm theo đó là những “nhân vật” đáng yêu, làm nên một “thế giới giàu có, rộng lớn và vô cùng hấp dẫn” mà dường như người lớn đã bỏ quên đâu đó từ lâu. Sau Tôi là Bê Tô, Có hai con mèo ngồi bên cửa sổ, Con chó nhỏ mang giỏ hoa hồng, đây là một cuốn sách nữa của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh mà nhân vật chính là những bé động vật ngộ nghĩnh, được mô tả sống động dưới ngòi bút tài hoa và giàu tình thương. Câu chuyện chạy qua 8 phần với 64 chương sách nhỏ đầy ắp lòng thương yêu, tính lương thiện, tình thân bạn bè, lòng dũng cảm và bao dung, đánh bạt sự ác độc và cả mọi thói xấu. Khép cuốn sách lại, tự nhiên thấy lòng mình dịu lắng, bình yên đến lạ lùng… Vài đoạn trích trong tác phẩm Ra bờ suối ngắm hoa kèn hồng “Tắm mình trong suối âm thanh, vẫn là những điệu buồn quen thuộc, nhưng đêm nay Mắt Tròn thấy tâm hồn mình như bay lên. Âm nhạc như một bàn tay vô hình đã nâng đỡ nó, lên cao, lên cao mãi. Cao hơn nỗi buồn, cao hơn những phiền muộn vẫn dày vò nó trong những ngày qua. Nỗi buồn, ờ thì nó vẫn ở đó, trong trái tim Mắt Tròn, nhưng nó không làm trái tim con gà xây xát nữa. Mắt Tròn ngạc nhiên nhận ra nỗi buồn có thể phát sáng, trở nên đẹp đẽ dưới sự vỗ về của âm nhạc. Tiếng đàn của chàng nhạc sĩ giang hồ đã sưởi ấm con gà, đã an ủi nó thật nhiều trong đêm hôm đó. Mắt Tròn neo mình trên cỏ, bất động, lặng thinh, đầy xao xuyến. Nó lắng nghe tiếng đàn, cảm tưởng đang lắng nghe chính bản thân nó, bắt gặp mình đang xúc động. Có lẽ bạn cũng thế thôi, khi nỗi buồn trong lòng bạn được âm nhạc chắp cánh, nó sẽ thăng hoa. Thay vì nhấn chìm bạn, nỗi buồn sẽ giúp bạn giàu có hơn về cảm xúc. Nó trở thành một giá trị và bạn chợt nhận ra nó là một phần thanh xuân của bạn. Có gì đâu! Đâu có gì đâu! Thời gian như nước chảy qua cầu Bờ cỏ không còn in dấu cũ Vườn địa đàng kia táo đã sâu."
          Xem thêm
          
             
                        .png) 
 
                        
Xuyên suốt từ trang đầu tới trang cuối là sự phát triển không ngừng của các nhân vật, đúng ra là sự lớn lên của chúng. Nguyễn Nhật Ánh nắm chắc tâm lý của các cô bé, cậu bé trong độ tuổi đang tập làm người lớn. Những đứa trẻ rất nhiều ồn ào, nhiều trò nghịch ngợm, ranh mãnh và cũng rất giàu lòng nhân ái, nhiều mộng mơ, khao khát.
Chú cún Su Su khi gia nhập cư dân vườn là cậu học trò ham chơi, ham ngủ. Trò chơi thú vị mà chú có thể lặp đi lặp lại không chán là nhay gặm tất cả giày dép, gấu quần của bất cứ ai và đam mê lớn nhất của chú là ngủ trong lớp. Chú cún ngây thơ như một cậu bé hiếu động, nghịch ngợm nhưng dễ thương nên không ai nỡ trách phạt. Su Su cứ thế lớn lên từng ngày cho tới khi được bác chó Tai Dài giao nhiệm vụ trông coi, bảo vệ khu vườn. Su ngỡ mình đã lớn. Su muốn mình nổi tiếng nên đã nhờ bác Ngựa Ô nghĩ cho một cái tên thật kêu, thật oai. Su Su mang tâm lý của một cậu bé đang trưởng thành, mặc dù đã có khả năng quan sát tốt nhưng vẫn hấp tấp, vội vàng; dũng cảm, nhanh nhạy nhưng còn thiếu kinh nghiệm, lại thêm thích khoe mẽ nên đã không thể chiến thắng được Diều Hâu xảo quyệt.
Tuy nhiên, đúng lúc Su Su "tổn thương trầm trọng" vì bị gã Diều Hâu "hạ gục ngay ngày đầu tiên khoác trên người chiếc áo bảo vệ" thì cậu đã được Cánh Cam động viên: "Lão đó chỉ có tài đánh lén thôi", "Nếu em cảnh giác, chắc chắn lão không làm gì được". Có thể nói, thất bại đầu tiên cùng với sự động viên, cảnh tỉnh của các bạn đã khiến Su Su ngộ ra nhiều điều. Bỏ thói khoe mẽ, bỏ tất cả trò chơi "trẻ con" nhảm nhí, bỏ luôn thói quen ngủ gục trong lớp, Su Su đã rèn cho mình một khả năng phân tích, suy luận, phán đoán, tổng hợp và khái quát hóa, xứng đáng là người lính gác, một "ngài an ninh" giỏi giang, dũng mãnh của khu vườn trại...
Gà Cánh Cam khi có cảm giác mình là người lớn cũng rất thích khoe mẽ. Niềm tự hào của Cánh Cam chính là vỗ đôi cánh sặc sỡ bay lên những chỗ thật cao và "ưỡn ngực gáy bất cứ lúc nào" cốt để "tỏ vẻ ta đây người lớn" và để cho các cô gà trong xóm chạy lại ngó nghiêng, trầm trồ ngưỡng mộ, rồi mỗi khi có ai đó đứng gần "nó càng làm bộ làm tịch, cốt khoe thân hình rắn chắc". Trong Cánh Cam hình thành những xúc cảm mới, thích bắt chước người lớn; thích ngắm nghía, đánh giá bản thân và so sánh mình với người khác. Tuy nhiên, Cánh Cam chỉ "ra dáng một chàng trai" xét về mặt ngoại hình "chứ ẩn chứa bên trong vóc dáng vạm vỡ đó thật ra vẫn là một tâm hồn bé thơ". Bằng chứng là khi "Mắt Tròn thao thức vì nó thì Cánh Cam đêm nào cũng đánh giấc ngon lành và hồn nhiên mơ về những cánh đồng ngô".
Gà Mắt Tròn cùng trang lứa với gà choai Cánh Cam nhưng vì là "phái nữ" nên tâm hồn cô bé "lớn" nhanh hơn. Trong khi Cánh Cam còn đang mê mải chơi trò trẻ con với Su Su thì Mắt Tròn đã có nhu cầu kết bạn để chia sẻ những tâm tư thầm kín. Mắt Tròn thầm thương, trộm nhớ, thần tượng Cánh Cam và cũng giống như các cô bé mới lớn "nằm khóc tuổi thơ qua", trước sự "vô tình" của Cánh Cam, Mắt Tròn "thấy hồn mình chông chênh", "tâm hồn thơ ngây của nó đang nghiêng xuống nỗi buồn con gái", tự nhủ phải chờ đợi "anh ấy lớn lên"!
Cả Su Su, Cánh Cam, Mắt Tròn... đều mang những nét tâm lý của các cô bé, cậu bé đang độ trưởng thành và khi có cảm giác mình là người lớn, các cô cậu đều có nguyện vọng được hòa mình vào tập thể, có chỗ đứng trong lòng tập thể; tự nhận thức về bản thân và sự trưởng thành của bản thân. Tuy nhiên, ở độ tuổi này, xúc cảm mang tính chưa ổn định: chúng dễ tự kiêu, tự ti, mặc cảm; dễ bị tổn thương, rơi vào trạng thái lo lắng, buồn rầu, thậm chí bi quan. Có thể nói, đây là thời kỳ phát triển đầy khó khăn, phức tạp, biến động và khủng hoảng khôn lường. Nguyễn Nhật Ánh dường như rất thấu cảm điều này, anh đã dùng các nhân vật để đối thoại với trẻ em một cách thật nhẹ nhàng và tinh tế.
Mắt Tròn buồn tê tái khi hết lòng thương nhớ Cánh Cam mà cậu ta vẫn không đủ tinh tế để cảm nhận ý tứ trong những cử chỉ điệu bộ, những câu nói của Mắt Tròn. Nếu không có nhà tâm lý bồ câu Áo Tím phân tích, khuyên nhủ, không có nhạc sĩ dế Ánh Sao động viên, chia sẻ và đặc biệt không có gà mẹ Ướt Mưa thấu cảm, chắc chắn Mắt Tròn đã rơi vào khủng hoảng, bế tắc. Cô bồ câu Áo Tím cho Mắt Tròn hiểu rằng: "Tình yêu là quà tặng của thượng đế", "biết đợi một ai đó kịp lớn lên với mình có khi là công việc đáng kể mà số phận thích giao cho những cô gái mới lớn". Nhạc sĩ Ánh Sao cần mẫn tấu lên những bản nhạc hay nhất "như một bàn tay vô hình đã nâng đỡ nó, lên cao, lên cao mãi. Cao hơn nỗi buồn, cao hơn những phiền muộn vẫn giày vò nó trong những ngày qua", "Tiếng đàn của chàng nhạc sĩ giang hồ đã sưởi ấm con gà, đã an ủi nó thật nhiều". Đặc biệt là sự đồng cảm của gà mẹ Ướt Mưa qua cử chỉ "choàng cánh qua đầu đứa con - ra là con của mẹ đã lớn"... Tất cả đã giúp cho Mắt Tròn dũng cảm hơn, biết kiêu hãnh đi đến với tình yêu đích thực.
Rõ ràng, trong vai một nhà văn nhưng cũng là một nhà tâm lý, Nguyễn Nhật Ánh đã đối thoại với trẻ em, với lứa tuổi mới lớn để các em đọc truyện rồi soi chiếu lại mình. Đây chính là một trong những lý do truyện của anh luôn được các em háo hức đón chờ.