Từ bỏ
Xem thêm

Trong Không Có Vua, Nguyễn Huy Thiệp đã táo bạo dựng lên một bức tranh gia đình mang vẻ bề ngoài êm ấm nhưng bên trong lại là sự tha hóa, hỗn loạn đạo đức, nơi mà đồng tiền thao túng mọi giá trị. Truyện ngắn này gây chấn động bởi tính hiện thực phũ phàng và góc nhìn không khoan nhượng về một xã hội đang khủng hoảng niềm tin.

Gia đình trong truyện gồm những người cha, người mẹ, con cái và cháu chắt – tưởng chừng là nơi neo giữ truyền thống và đạo đức – nhưng lại trở thành nơi bộc lộ rõ nhất sự suy đồi. Người cha già tưởng là “vua” trong nhà, nhưng thực chất lại là kẻ bất lực, không có tiếng nói, không được tôn trọng. Các thế hệ sau chỉ còn chạy theo thực dụng, lừa lọc, gian trá để tranh đoạt từng đồng tiền.

Nguyễn Huy Thiệp không ngần ngại đưa ra những chi tiết “sốc”, những mâu thuẫn trần trụi giữa các nhân vật để làm nổi bật thông điệp: khi không còn niềm tin vào đạo lý, gia đình – tế bào của xã hội – sẽ tan rã. “Không có vua” không chỉ là lời miêu tả về ông già trong gia đình, mà còn là một ẩn dụ cho sự vắng bóng của chuẩn mực đạo đức trong xã hội thời hậu bao cấp.

Nguyễn Huy Thiệp là một trong những nhà văn có khả năng phản ánh hiện thực sắc sảo qua cái nhìn vừa yêu thương, vừa lạnh lùng. Truyện ngắn Thương Nhớ Đồng Quê không chỉ là lời hồi tưởng của nhân vật về quá khứ mà còn là một tiếng thở dài dài, man mác về một miền quê đang mai một đi cùng những giá trị đẹp đẽ nhất.

Nhân vật kể chuyện trở về quê sau những năm tháng xa cách, mang theo bao hoài niệm, nhưng đồng thời cũng nhận ra những đổi thay đến mức không nhận ra của quê hương. Cảnh vật cũ kỹ, con người đã thay đổi, truyền thống dường như bị lãng quên giữa vòng quay của thời gian và cơm áo. Những ký ức tuổi thơ với cái ao, bụi tre, những con đường đất đỏ giờ đây chỉ còn trong tâm tưởng.

Qua lăng kính hoài niệm, Nguyễn Huy Thiệp thể hiện sự tiếc nuối về một nếp sống nông thôn yên bình, giản dị, và đặc biệt là những giá trị tinh thần từng gắn bó sâu đậm với con người. Cái “đồng quê” mà nhân vật nhớ không chỉ là địa lý, mà là cả một nền tảng đạo đức, một tinh thần nhân ái, gắn bó giữa người với người. Sự thay đổi của quê hương như phản ánh nỗi cô đơn trong chính tâm hồn của nhân vật và phần nào là của cả dân tộc.

Trong nền văn học Việt Nam hiện đại, Nguyễn Huy Thiệp được xem là một cây bút độc đáo, người luôn dám đối diện với những góc khuất gai góc nhất của xã hội và con người. Truyện ngắn Từ Bỏ là một trong những tác phẩm như thế, khi nhà văn dùng hình ảnh một người từng sống trong vòng xoáy của quyền lực, tội lỗi và danh vọng để chiêm nghiệm sâu sắc về sự buông bỏ, về cái giá của tự do và khát vọng trở thành một con người đúng nghĩa.

Nhân vật chính trong truyện – một người từng làm việc trong bộ máy quyền lực – đã quyết định rời bỏ tất cả, từ quyền lực, địa vị, cho đến danh tiếng để tìm về sự thanh thản trong tâm hồn. Anh chọn sống ẩn dật, tách khỏi xã hội xô bồ, như một sự “tẩy trần” khỏi những gì mà anh xem là tha hóa và giả dối. Tuy nhiên, cuộc sống ẩn cư đó không hẳn là yên bình. Nó là một quá trình tự vấn đầy day dứt, nơi nhân vật liên tục đối thoại với chính mình, với quá khứ, với những lựa chọn đã qua.

Sự “từ bỏ” trong tác phẩm không đơn thuần là trốn chạy, mà là một hành động phản kháng đầy chủ ý. Trong thế giới mà con người bị bào mòn bởi sự giả trá, sự từ bỏ mang tính cách mạng – như một hình thức tự giải phóng khỏi vòng xoáy danh lợi và quyền lực. Nguyễn Huy Thiệp qua đó đặt ra câu hỏi nhức nhối: con người có còn là chính mình khi bị nhấn chìm trong cơ chế và lợi ích? Và liệu rằng, để giữ được phẩm giá làm người, có phải lúc nào cũng cần dũng cảm… từ bỏ?