Tuyển tập truyện ngắn Thạch Lam Reviews

Trong một thời đại mà tốc độ, hào nhoáng và tiện nghi lên ngôi, Thạch Lam là điểm chạm mềm mại và cần thiết. Đọc ông, ta học được cách sống chậm lại, cảm được sự mỏng manh của đời người và trân trọng những điều tưởng là vụn vặt. Đó có thể là một chiều tan chợ, một góc quán nước, một ánh mắt mỏi mòn nhìn ra bến xe.

Cuốn sách không chỉ dành cho học sinh – mà dành cho bất kỳ ai muốn tìm lại phần nhân hậu trong tâm hồn mình.

Có một điều rõ ràng là: Thạch Lam không viết văn để dạy dỗ ai. Ông chỉ viết như một người quan sát tử tế, đủ lặng để thấy những gì bị che khuất trong đám bụi đời. Truyện của ông cũng không “kết thúc có hậu” như mong đợi – nhưng lại đầy tình người, đầy tiếc nuối – và rất thật.

Ta thấy đâu đó trong văn ông là cả một thế hệ bị kìm nén, bị bóp nghẹt ước mơ, nhưng vẫn cố gắng tồn tại mà không đánh mất sự tử tế.

Thạch Lam viết nhiều về người phụ nữ nghèo, những đứa trẻ thất học, những kẻ sống mòn trong một xã hội không dành chỗ cho ước mơ. Nhưng điều kỳ lạ là, ông không khiến người đọc tuyệt vọng. Trái lại, chính trong cái tĩnh mịch và bấp bênh ấy, ta lại thấy ánh sáng của tình người, của lòng kiên cường thầm lặng.

Liên và An trong Hai đứa trẻ là hai nhân vật như thế. Cuộc sống của các em cứ lặp đi lặp lại buồn tẻ, nhưng đôi mắt của Liên vẫn dõi theo đoàn tàu đêm – ánh sáng duy nhất mang lại chút hy vọng cho một cuộc đời nghèo khổ. Không một lời than trách, chỉ là một sự chịu đựng lặng lẽ, nhưng có phẩm giá, có nội lực.

Dù được viết cách đây gần một thế kỷ, những truyện ngắn của Thạch Lam vẫn còn nguyên giá trị hôm nay. Bởi nỗi buồn trong văn ông là nỗi buồn không tuổi – nó đến từ tình yêu, sự lỡ dở, sự cô đơn, và cả những điều không thể gọi tên. Văn ông không đao to búa lớn, nhưng đủ khiến người đọc lặng người mà tự hỏi: mình đã sống tử tế với cảm xúc của mình chưa?

Điều khiến Thạch Lam khác biệt, có lẽ nằm ở ánh nhìn đầy cảm thông với những con người bé nhỏ. Ông không mỉa mai, không phán xét. Với người đàn bà lam lũ, đứa trẻ bán hàng rong, hay chàng trai sống nội tâm, Thạch Lam viết bằng một tấm lòng dịu dàng. Ông không cố lên án xã hội, nhưng trong sự lặng lẽ của mỗi trang truyện, ta thấy cả một niềm xót xa về kiếp người – đặc biệt là người phụ nữ và tầng lớp dưới đáy.

Truyện của Thạch Lam không có những bước ngoặt gay cấn. Không cao trào. Không bất ngờ. Nhưng có những phút lặng – khiến người đọc tự nhiên thấy xốn xang trong lòng. Đọc Hai đứa trẻ, ta thấy ánh điện leo lét nơi phố huyện nghèo như chiếu vào nỗi buồn khôn tả. Đọc Dưới bóng hoàng lan, lòng ta lặng đi trước một mối tình đơn phương thuần khiết và âm thầm. Đọc Những ngày thơ ấu, ký ức tuổi nhỏ hiện về với tất cả nỗi cô đơn, hồn nhiên và cả khát khao được yêu thương.

Tuyển tập truyện ngắn của Thạch Lam không phải là cuốn sách để đọc vội. Nó giống như một ly trà nhài buổi chiều – thơm dịu, tinh tế và để lại dư vị rất lâu sau đó.

Trong văn học Việt Nam, hiếm có cây bút nào lại viết về những điều nhỏ bé mà khiến người ta rưng rưng như Thạch Lam. Ông không miêu tả những bi kịch lớn lao, mà chỉ khẽ nghiêng ngòi bút vào đời sống thường nhật: một cô hàng xén nghèo, một cô bé bán hàng rong, một bà mẹ quê mùa, một chiều tan học lặng lẽ… Nhưng trong từng câu chữ, ta thấy những mảnh hồn người run rẩy, mong manh, mà tha thiết vô cùng.