Trò Đùa Của Sự Ngẫu Nhiên - Nassim Nicholas Taleb Reviews

Tôi tin rằng mình đã nắm bắt được những kiến thức sâu rộng hơn về thống kê qua quyển sách này. Những gì tôi thu nhận được chính là sự nhận thức rằng triết học khoa học - lĩnh vực mà tôi trân trọng và đam mê đọc đến như vậy thực chất cũng chính là sự thừa nhận tầm quan trọng của xác suất trong khoa học. Việc buông bỏ lòng trung thành và quan điểm cứng nhắc, kiêu ngạo với một sự thật duy nhất để hướng tới sự cống hiến trọn đời cho sự hoài nghi dựa trên kinh nghiệm thực tế là điều thiết yếu, nếu như ta không muốn bị đánh lừa bởi sự ngẫu nhiên. Và một lần nữa, từ 'cống hiến' lại có vẻ như mang tính tôn giáo hơi thái quá cho ngữ cảnh này.

Những gì tôi mất đi, đó là cảm giác an tâm khi sống trong sự chối bỏ vai trò của sự phi tuyến tính và cơ hội trong cuộc sống. Nhưng rồi điều đó lại thôi thúc tôi trở nên càng tò mò hơn về hành vi loài người. Tại sao việc tạo ra các mối liên hệ nhân quả lại trở thành bản năng của chúng ta? Tại sao chúng ta luôn cho rằng thành công là nhờ vào năng lực của bản thân và chỉ đổ lỗi cho may mắn khi thất bại? (điều này còn được gọi là 'thiên kiến quy kết').

Nếu không thể chắc chắn, tôi nghĩ mình có thể sống bằng sự tò mò.

Cuốn sách này được viết bởi một người vừa có khả năng suy nghĩ sâu sắc vừa có khả năng hành động mạnh mẽ, một sự kết hợp mà mọi người đều nên noi theo. Taleb là một nhà giao dịch thành công đã đọc rộng rãi về thơ ca, lịch sử, tâm lý học và nhiều lĩnh vực khác.Và cuốn sách mô tả cách sự ngẫu nhiên chi phối cuộc sống của chúng ta nhiều hơn chúng ta muốn thừa nhận.

Thông điệp khiêm nhường của cuốn sách là tất cả chúng ta đều bị đánh lừa bởi sự ngẫu nhiên nhưng chỉ có một số ít trong chúng ta nhận ra điều đó. Mục tiêu cuối cùng không phải là trở thành một con người máy móc, tính toán lạnh lùng (điều này là không thể) mà là học cách sống chung với những điểm yếu của con người và có lẽ sẽ đưa ra quyết định tốt hơn so với những người khác chưa từng đọc những cuốn sách như thế này.

Đây là một trong những cuốn sách tuyệt vời nhất mà tôi đã từng đọc.

Một trong những giảng viên trường kinh doanh của mình đã không tiếc lời khen ngợi cuốn sách này. Mình kỳ vọng sẽ được đọc một quan điểm thú vị và bổ ích từ một chuyên gia đầu tư về cách thức mà những xu hướng vô lý của chúng ta cản trở việc áp dụng những xác suất cơ bản giúp chúng ta ra quyết định tốt hơn.

Tuy nhiên, cuốn sách này lại giống như một cuốn nhật ký tự cao tự đại và đầy phàn nàn. Ngay trong lời mở đầu, tác giả tự hào tuyên bố rằng ông đã phớt lờ gần như toàn bộ những chỉnh sửa mà các biên tập viên sách đề xuất (ông gọi các biên tập viên sách cùng với các nhà báo, những người có bằng MBA, và hầu hết các nhà khoa học xã hội là những người đần độn). Mình tin rằng, nếu được chỉnh sửa kỹ lưỡng thì cuốn sách này có thể đã trở nên chất lượng. Có một số câu chuyện thú vị minh họa cách chúng ta lờ đi thông tin hợp lý và những xác suất đơn giản trong cuộc sống hàng ngày. Điều này sẽ thật sự thú vị để đọc nếu không có sự tự cao tự đại và những công kích cá nhân của tác giả (tác giả đã dành ít nhất bốn trang để chỉ trích "sự bất tài" của nhà báo George Will và thậm chí còn có vài đòn giáng vào Warren Buffett... Warren Buffett??????).

Mình gần như không thể tự đọc hết cuốn sách này nhưng vẫn cố gắng để có thể đưa ra một đánh giá công bằng. Lời khuyên là không nên đọc nó!

Điều mà tôi nghĩ nhiều người không hiểu là chẳng có gì là đạo đức khi có tiền chỉ vì mục đích sở hữu nó. Cách ai đó kiếm được những gì họ có sẽ cho bạn biết nhiều điều về họ hơn là số tiền họ có. Nhìn chung, chúng ta có xu hướng nghĩ rằng việc có tiền báo hiệu những đặc điểm khác của một người, nhưng tôi xin nhắc bạn rằng có rất nhiều tạp âm trong những tín hiệu đó (hãy nghĩ đến sự thừa kế). Có tiền không nhất thiết phải là dấu hiệu của bất kỳ đặc điểm ưu việt nào. Những người muốn kiếm nhiều tiền là những người tham lam và không nên cố gắng phủ nhận động lực đó. Tuy nhiên, tham lam không hẳn là điều xấu. Như Adam Smith đã dạy chúng ta, lòng tham của người khác có thể tạo ra nhiều của cải hơn cho toàn xã hội (với điều kiện tài sản của cá nhân đó có được một cách có đạo đức). Những người hút thuốc lá có hiểu xác suất không? Nếu vậy, làm sao họ có thể hiểu được tác hại của thuốc lá một cách hợp lý nhưng vẫn đủ ngu ngốc để hút chúng? Khi đi dạo gần bệnh viện, tôi luôn ngạc nhiên trước số lượng người đang tẩy tế bào chết (có lẽ một số trong số họ là bác sĩ và y tá), những người mà tôi cho rằng biết rõ thuốc lá có hại như thế nào nhưng vẫn hút chúng. Rõ ràng, hiểu biết về mặt trí tuệ một điều gì đó và có thể áp dụng nó vào thực tế là hai việc khác nhau. Một điều mà Taleb cũng viết đến là thành kiến lựa chọn trong việc viết blog và đánh giá sách. Bìa ấn bản Fooled By Randomness của tôi có đoạn trích ca ngợi Taleb là một trong những “nhà tư tưởng hấp dẫn nhất” trên thế giới. Mặc dù tôi chắc chắn đồng ý, nhưng tôi không thể không nhếch mép sau khi đọc dòng đó - bạn có thể nói là thiên vị lựa chọn không? Bất kỳ cuốn sách nào đáng đọc hai lần đều đáng đọc hơn hai lần. Khi bạn yêu một nhà văn, bạn muốn nghe ý kiến của anh ấy về mọi thứ

Nếu bạn muốn cảm thấy tồi tệ hơn về bản thân, thì lời khuyên tích cực tốt nhất mà tôi biết là hãy giao du với những người giàu có hơn bạn. Tôi thường cố gắng nhắc nhở bản thân rằng tôi đang sống một cuộc sống tốt hơn về mặt vật chất so với 99,9% con người từng tồn tại nhưng tôi vẫn đủ can đảm để khẳng định rằng đôi khi tôi không có đủ. Thật thảm hại. Tại một thời điểm trong cuốn sách, Taleb viết: “Tôi không thấy có chủ nghĩa anh hùng đặc biệt nào trong việc tích lũy tiền bạc, đặc biệt nếu, ngoài ra, người đó đủ ngu ngốc để thậm chí không cố gắng thu được bất kỳ lợi ích hữu hình nào từ sự giàu có (ngoài niềm vui về sự giàu có, thường xuyên đếm đậu)”. Nói cách khác, tiền chỉ có giá trị nếu bạn sử dụng nó như một công cụ để tận hưởng niềm vui trong cuộc sống. Nếu nó không rõ ràng, tôi nghĩ anh ấy đang ám chỉ đến những người như Warren Buffett, người mà mọi người thường coi là có đạo đức. Vì thực tế là anh ta đã có thể tích lũy được rất nhiều tiền.

Đây cũng là kiểu người nghĩ rằng điểm trung bình GPA phản ánh trí thông minh của họ. Hoặc số giờ họ dành để chạy trên máy chạy bộ phản ánh thể lực của họ. Hoặc tài sản thừa kế của họ nói lên điều gì đó về khả năng di truyền của họ. Hoặc quần áo đắt tiền khiến họ trở nên xinh đẹp. Tôi có thể tiếp tục nói tiếp, nhưng tôi nghĩ bạn hiểu đúng. Tôi thường nghe những người xung quanh phàn nàn về việc cuộc sống sẽ tốt hơn như thế nào khi họ đạt được “X”. Than ôi, tôi cũng là con người và đôi khi cũng có lỗi khi đưa ra những tuyên bố như thế này. Vấn đề là, đối với hầu hết chúng ta, chúng ta sẽ không thực sự cảm thấy hạnh phúc được cải thiện lâu dài khi đạt được “X”. Xuyên suốt cuốn sách, Taleb dành khá nhiều thời gian để cảnh báo người đọc về những gì tài liệu về kinh tế học hành vi cho chúng ta biết về những xu hướng và thành kiến phi lý trí của chúng ta. Ví dụ, có hiệu ứng guồng quay xã hội: bạn trở nên giàu có, chuyển đến những khu dân cư giàu có, sau đó trở nên nghèo khó. một lần nữa khi bạn so sánh bản thân với những người bạn mới. Sau đó, bạn có thể làm việc cật lực và trở nên giàu có trở lại, chỉ để lặp lại chu kỳ đó.

Giả sử bạn tham gia vào một trò chơi cờ bạc có 999/1000 cơ hội thắng 1 USD [Sự kiện A] và 1/1000 cơ hội thắng 10.000 USD [Sự kiện B]. Sử dụng một số phép tính đơn giản, số tiền thua dự kiến là khoảng 9 đô la (nhân xác suất với kết quả của mỗi sự kiện rồi tính tổng chúng) Bạn sẽ đặt cược vào sự kiện nào? Tôi nghi ngờ rằng hầu hết mọi người đều cân nhắc tần suất hoặc xác suất trong quyết định của mình, nhưng điều này hoàn toàn không liên quan. Theo Taleb, ngay cả những người như MBA và các nhà kinh tế được đào tạo về thống kê cũng không hiểu được điểm này. Tầm quan trọng của kết quả phải là yếu tố có liên quan duy nhất trong quyết định. Hãy nghĩ về một nhà giao dịch tập trung vào sự kiện B, chắc chắn anh ta có khả năng bị chảy máu từ từ trong thời gian dài, nhưng khi sự kiện hiếm hoi xảy ra thì mức thu được là rất lớn so với tổn thất. Tuy nhiên, hầu hết chúng ta đều được dạy trong môi trường tập trung vào các trò chơi có kết quả đối xứng (ví dụ: tung đồng xu). Nhà tâm lý học vĩ đại và cha đẻ của kinh tế học hành vi, Daniel Kahneman, cũng nhắc nhở chúng ta rằng chúng ta không thích mất mát và đấu tranh tâm lý với ý tưởng loại bỏ những khoản lỗ nhỏ trong thời gian dài, ngay cả khi cuối cùng có cơ hội kiếm được một khoản lớn.

Khi tôi nói "Tôi không biết", họ trở nên tức giận. Làm sao tôi dám cả gan bác bỏ một số tuyên bố của tôn giáo họ là không đúng sự thật mà không đưa tuyên bố của tôi thành hiện thực? Tuy nhiên, đó chính xác là vấn đề. Tôi thu được kiến thức thông qua việc biết điều gì sai, chứ không phải thông qua việc đưa ra những tuyên bố về những gì tôi cho là đúng. Vậy chúng ta nên hiểu chủ nghĩa Popper cực đoan và ám ảnh của Taleb theo nghĩa thực tế hơn như thế nào? Anh ấy khuyên chúng ta nên áp dụng nó vào cuộc sống của mình như thế nào? Tôi nghĩ nó có thể được tóm tắt trong đoạn văn sau: Tôi suy đoán mọi hoạt động của mình dựa trên những lý thuyết đại diện cho một số tầm nhìn về thế giới, nhưng với quy định sau: Không có sự kiện hiếm hoi nào có thể làm hại tôi. Trên thực tế, tôi muốn tất cả những sự kiện hiếm hoi có thể tưởng tượng được đều giúp ích cho tôi. Ý tưởng về khoa học của tôi khác với ý tưởng của những người xung quanh tôi đi lại tự gọi mình là nhà khoa học. Khoa học chỉ là suy đoán, chỉ là sự hình thành của sự phỏng đoán. Thí nghiệm tư duy sau đây thực sự đã giúp tôi tiếp thu thông điệp này.

Tuy nhiên, Taleb không phải lúc nào cũng say mê người tán thành vẻ đẹp của sự chứng minh sai lầm theo kinh nghiệm. Trước khi khám phá lại nhà triết học vĩ đại, Taleb đã trải qua giai đoạn phản trí thức ngay từ đầu trong sự nghiệp giao dịch của mình. Anh ta sợ trở thành nô lệ của công ty với “đạo đức làm việc” (một thuật ngữ mà anh ta hiểu là sự tầm thường kém hiệu quả). “Triết học, đối với tôi,” Taleb viết, “đã trở thành thứ mà mọi người hay làm khi họ có nhiều thời gian trong tay; đó là một hoạt động dành riêng cho những người không thành thạo các phương pháp định lượng và những thứ hữu ích khác. Đó là trò tiêu khiển nên được giới hạn ở những giờ muộn, trong các quán bar xung quanh khuôn viên trường, khi người ta uống một vài ly và có một lịch trình nhẹ nhàng - miễn là người ta quên đi khoảnh khắc ba hoa đó ngay từ ngày hôm sau. Quá nhiều nó có thể khiến một người gặp rắc rối, có thể biến một người thành một nhà tư tưởng Marxist.” Như người ta nói, liều lượng quyết định chất độc. Nói về chất độc, một ý tưởng thú vị khác mà Taleb tán thành là việc quá gắn bó với niềm tin của bạn sẽ là chất độc. Như ông đã nói: “Trung thành với các ý tưởng không phải là điều tốt cho các nhà giao dịch, nhà khoa học - hoặc bất kỳ ai”.

Nổi tiếng với trí thông minh tuyệt vời của mình, vận động viên ném bóng chày Vernon Louis “Lefty” Gomez thích nói rằng, “Tôi thà may mắn còn hơn giỏi”. Về bản chất, cụm từ này là một trong những chủ đề trung tâm của cuốn sách. Mặc dù nghe có vẻ sáo rỗng nhưng Gomez hiểu rõ vai trò của sự ngẫu nhiên trong cuộc sống của chúng ta. Tuy nhiên, do vô số thành kiến, con người chúng ta thường có xu hướng cho rằng thành công là nhờ kỹ năng của mình và đổ lỗi cho sự xui xẻo về những thất bại của mình. Liệu người hàng xóm giàu có hay ông chủ của bạn có thực sự giỏi như cô ấy nghĩ không? Các phần của cuốn sách cũng nói về thành kiến nhận thức muộn màng và lối kể ngụy biện. Con người chúng ta rất giỏi trong việc tạo ra những câu chuyện hậu kỳ về thế giới của chúng ta. Đó là cách chúng ta hiểu (và hiểu sai) thế giới, nhưng chúng ta phải nhớ đừng quá coi trọng câu chuyện của mình. Taleb viết: “Một sai lầm không phải là điều cần được xác định sau khi sự việc xảy ra, mà là dựa trên thông tin cho đến thời điểm đó”. Một trong những triết gia yêu thích của Taleb là Karl Popper.