Chúng ta đều từng nghe qua câu chuyện
dạy con của Mạnh Mẫu Tam Thiên. Bà chuyển
nhà ba lần để giáo dục Mạnh Tử. Có thể thấy, từ xưa đến nay, vấn đề giáo dục
con cái luôn được quan tâm. “Hổ phụ sinh hổ tử”, cha mẹ có tầm nhìn và khả năng
giáo dục tốt thì con cái cũng sẽ giỏi giang và thành đạt. Trong xã hội hiện đại,
các bậc phụ huynh lại càng quan tâm tới vấn đề này hơn. Những đầu sách về kĩ
năng giáo dục con cái cũng vì thế mà ngày càng xuất hiện nhiều. Một trong những
cuốn sách đáng lưu tâm về chủ đề này là Giới hạn cho con bạn của hai tác giả
Henry Cloud và John Townsend.
Cuốn sách vỏn vẹn gần 300 trang nhưng
lại hàm chứa một lượng thông tin khá đầy đủ về phương pháp giáo dục con cái. Nó
xứng đáng là một cuốn cẩm nang bỏ túi cho mỗi bậc phụ huynh hiện nay. Bên cạnh
những người làm cha làm mẹ, chính các bạn trẻ như chúng ta hiện nay cũng có thể
sử dụng cuốn sách như một lời khuyên nhủ cho lối đi của bản thân. Và tôi tin rằng,
sau khi đọc xong cuốn sách, mỗi người chúng ta sẽ có cái nhìn đúng đắn và thiết
thực hơn về giới hạn đặt ra trong cuộc sống, đặc biệt là các bậc phụ huynh. Liệu
có phải trong xã hội ngày nay, họ đã quá khắt khe với con cái hoặc cũng có thể,
quá lỏng tay trong việc vạch rõ giới hạn? Sự hoang mang và bối rối đó hy vọng
có thể giải quyết sau khi đọc xong cuốn sách.
Cuốn sách được chia ra thành ba phần
rõ ràng và dễ theo dõi. Với lối viết gần gũi và sinh động, cuốn sách giống như
những lời tâm sự và chia sẻ kinh nghiệm hơn là một cuốn sách kĩ năng cứng ngắc
với những giáo điều, quy củ.
Phần 1. Tại sao cần đặt ra những ranh giới
cho trẻ?
Đây
là phần đầu tiên của cuốn sách, tổng quan về tầm quan trọng của việc giúp trẻ học
cách chịu trách nhiệm. Tác giả dẫn dắt vấn đề bằng một câu chuyện thực tế từ
chính người bạn Allison của mình. Trong một lần đến thăm nhà Allison, tác giả
chứng kiến việc cô bạn dọn dẹp quần áo, đồ chơi cho cậu con trai 14 tuổi như một
điều hiển nhiên. Bản thân cô cũng như nhiều bậc phụ huynh khác, chúng ta thường
nuôi dạy con cái mà không nghĩ gì tới tương lai. Họ đơn giản làm việc thay con
vì nghĩ đó là cách thể hiện tình thương và sự chăm sóc mà chưa từng nghĩ rằng,
một đứa trẻ 14 tuổi quá đủ lớn để có thể gọn gàng đồ đạc cá nhân. Tôi tự hỏi đứa
trẻ ấy rồi sẽ ra sao, một tương lai thành con người như thế nào khi mà việc dọn
dẹp quần áo và đồ chơi của chính mình cũng không thể chu toàn?
...một
trong số các mục tiêu của việc nuôi dạy con cái
là để mắt đến tương lai. Chúng ta cần nuôi dạy chúng trở thành những người trưởng
thành có trách nhiệm
Để có thể trở thành một người trưởng
thành có trách nhiệm, nhất định chúng phải được rèn luyện tinh thần trách nhiệm
ngay từ khi còn là một đứa trẻ. Điều này đặt ra cho những bậc làm cha mẹ một vấn
đề - đó là cần phải đặt ra giới hạn giữa yêu thương và chiều chuộng một cách
thái quá. Người ta thường nói “Dạy con từ thuở còn thơ” như một lời khẳng định
về phương pháp dạy con ban sơ nhất – cần phải cho chúng biết chúng cần chịu
trách nhiệm về chính việc làm của mình ngay từ khi còn là những đứa trẻ. Bạn có thể yêu thương con như một điều tất yếu, nhưng cần
cho chúng những kỉ luật để giáo dục, như “Kinh Thánh” đã mô tả quá trình phát
triển:
Không có sự kỉ luật nào là có vẻ dễ
chịu tại thời điểm đó, mà nó chỉ gây ra nỗi đau đớn. Tuy nhiên sau này, nó sẽ tạo
ra một vụ mùa bội thu, đầy ắp sự công bình và an lành cho những người đã kiên
trì khổ luyện (Hebrews 12:11)
Có thể nói, việc đặt ra ranh giới cho
con cái chính là một cách suy nghĩ thấu đáo cho tương lai của chúng. Một người
cha người mẹ biết yêu thương con là người biết nghĩ cho tương lai của chúng
thay vì để tình thương mù quáng che lấp mà làm hại con trẻ.
Bên cạnh đó, việc đặt ra ranh giới
cũng trau dồi cho trẻ những phẩm chất cần thiết mà tác giả có liệt kê như lòng
yêu thương, tinh thần trách nhiệm, sự tự do, chủ động hay tôn trọng thực tế. Với
mỗi phẩm chất nêu ra, tác giả cũng giải thích cặn kẽ lí do trên cơ sở khoa học.
Tuy nhiên, việc đặt ranh giới phải xuất phát từ cả hai phía như trong cuốn sách
có ghi: “Nhưng để hình thành nhân cách ở trẻ, trước tiên chúng ta phải là những
bậc cha mẹ có nhân cách. Để đặt ra những ranh giới ở trẻ, chúng ta phải có những
ranh giới của riêng mình”.
Việc dạy cho con về tầm quan trọng của giới hạn cũng là cách giáo dục cơ bản mà tác giả muốn đề cập đến. Một đứa trẻ trong tuổi trưởng thành hay khi còn ấu thơ đều cần có những ranh giới, và tùy từng trường hợp mà cha mẹ cần có cách ứng xử khác nhau. Nói dạy con là một nghệ thuật cũng không sai, bởi nó đòi hỏi sự tinh tế và khéo léo của một người nghệ sĩ. Đặt giới hạn như thế nào để vừa cứng rắn nhưng lại không gây áp lực tồi tệ cũng là một vấn đề mà cha mẹ cần nghiên cứu và tìm hiểu rõ ràng hơn.
Phần
2. 10 quy tắc về ranh giới mà trẻ cần biết.
Ở phần
1, tác giả mới chỉ đưa ra cái nhìn tổng quan nhất về định nghĩa ranh giới, tới
phần 2 mới tiếp tục triển khai một cách cụ thể về 10 quy tắc ranh giới.
· Quy tắc nhân quả
Đây
là phương pháp để con tự trải nghiệm luật nhân quả, hay nói một cách đơn giản
hơn là chúng tự làm và tự chịu trách nhiệm về hành động của mình. Chẳng hạn như
mải chơi không làm bài tập, hậu quả đương nhiên là bị kiểm điểm và cắt bớt thời
gian vui chơi. Và đương nhiên, chúng cần học được cách chấp nhận và chịu trách
nhiệm thay vì tỏ ra bất công và chống đối với hậu quả. Dần dà, chúng sẽ hiểu ra
đạo lí “gieo nhân nào gặp quả nấy”, “gieo gió thì gặt bão”. Chính vì thế, mỗi đứa
trẻ sẽ biết cân nhắc hành động của mình hơn, biết suy nghĩ việc gì nên làm hay
không nên làm để đem lại kết quả tốt nhất. Đó là quy luật để con học cách trưởng
thành và sinh tồn trong thế giới này. Nói về nhân quả, Chúa từng nói:
Một
người gặt hái những gì anh ta gieo trồng. Người nào gieo hạt giống để thỏa mãn
bản chất tội lỗi của mình, bản chất đó sẽ nảy mầm thành sự hủy diệt; người gieo
hạt để làm vui lòng Thánh Linh, từ Thánh Linh sẽ gặt hái sự sống đời đời
Như
vậy, quy tắc nhân quả không chỉ áp dụng trong việc giáo dục những đứa trẻ mà
còn là kinh nghiệm cho mỗi người chúng ta. Khi nắm rõ quy tắc này trong tay,
tôi tin các bạn sẽ là người đưa ra những lựa chọn chính xác nhất và không bao
giờ hối hận vì hành động mà không suy nghĩ.
Bên
cạnh quy tắc nhân quả, một quy tắc vô cùng quan trọng mà trẻ con đến người lớn
đều cần học tập, tác giả còn liệt kê 9 quy tắc nữa để hoàn thiện nhân cách một
đứa trẻ.
·
Quy tắc trách nhiệm
·
Quy tắc sức mạnh
·
Quy tắc tôn trọng
·
Quy tắc động lực
·
Quy tắc đánh giá
·
Quy tắc chủ động
·
Quy tắc đố kỵ
·
Quy tắc hoạt động
·
Quy tắc phơi bày
Mỗi quy tắc đều gắn liền với những
câu chuyện và dẫn chứng thực tế khiến cho những lý thuyết trở nên dễ hình dung.
Cuộc sống nói chung và nhiệm vụ giáo dục con cái nói riêng luôn có những quy tắc,
một khi nắm được các quy tắc thì mọi thứ sẽ vận động theo đúng quỹ đạo của nó. Điều
đặc biệt là những quy tắc đều có sự liên quan và tác động lẫn nhau, ví dụ như vấn
đề đặt ra ở quy tắc sức mạnh sẽ được giải quyết bằng quy tắc tôn trọng.
Quyền lực hoặc sức mạnh có thể chữa
lành hoặc làm hại con bạn. Trẻ cần sức mạnh xuất phát từ ý thức tự kiểm soát thực
tế, và cần từ bỏ mong muốn có toàn quyền quyết định đối với bản thân và các mối
quan hệ. Sự hiểu biết dựa trên thực tế về sức mạnh thực sự sẽ cung cấp cho trẻ
một nền tảng để tôn trọng, thiết lập và giữ gìn các ranh giới. Hãy giúp trẻ
hình thành những kho báu của riêng mình bằng ý thức của sức mạnh, tình yêu và kỷ
luật tự giác.
Nhưng một phụ huynh cần làm gì khi trẻ
sử dụng sức mạnh của mình để xâm nhập vào các ranh giới của những người khác.
Chúng ta sẽ giải quyết vấn đề này trong chương tiếp theo khi chúng ta làm rõ
Quy tắc Tôn trọng
Có thể nhận thấy rằng, không có quy tắc nào là quan trọng nhất hay quy tắc nào là không cần thiết. Tất cả những quy tắc được liệt kê đều có lí do của nó và sự xuất hiện của chúng sẽ bù trừ cho nhau. Chẳng hạn như sự tôn trọng ra đời để trẻ dung hòa được sức mạnh của mình trong một giới hạn nhất định.
Phần 3. Áp dụng các quy tắc về ranh
giới với trẻ.
Ở phần này, tác giả sẽ khép lại cuốn
sách bằng sáu bước hướng dẫn cách áp dụng những ranh giới cụ thể và thiết thực
cho con bạn. Bất cứ phương pháp dạy con nào cũng vậy, chúng sẽ chỉ là những câu
từ trên giấy một cách vô dụng nếu không áp dụng được vào thực tế. Chính vì vậy,
tác giả không muốn độc giả đọc xong cuốn sách và gật đầu trầm ngâm rồi bỏ lại
phía sau. Cuốn sách đi vào hồi kết cũng là lúc bạn đọc đứng lên hành động. Vậy
thì, sáu bước để thực thi quy tắc về ranh giới với trẻ là gì?
1.
Quan sát ba thực tế: con
bạn không hoàn hảo, vấn đề không thực sự là vấn đề và thời gian không chữa lành
tất cả. Những sự thực này mọi người đều có thể biết nhưng không phải ai cũng
quan tâm và thừa nhận. Chẳng hạn như thực tế “thời gian không chữa lành tất cả”,
chúng ta thường nghe những câu ngược lại thì đúng hơn, đại loại như “Mọi chuyện
rồi sẽ ổn thôi, thời gian sẽ bình thường hóa mọi thứ”. Nhưng sự thực không phải
vậy:
Thời gian chỉ là một bối cảnh để chữa
lành, nó không phải là quá trình chữa lành. Nhiễm trùng cần nhiều thời gian hơn
để hồi phục, nhưng chúng ta cũng cần thuốc kháng sinh
2. Sử dụng ranh giới: “Nhiều
bậc cha mẹ bị thua trong trận chiến ranh giới chỉ đơn giản vì họ đã kiệt sức
trước một đứa trẻ quá ương bướng, chúng hiểu rằng mình sắp mất đi những gì và
quyết tâm đạp lên mọi loại trở ngại”. Việc sử dụng ranh giới chưa bao giờ là dễ
dàng với một đứa trẻ, chính vì thế tác giả đã đưa ra gợi ý những bậc phụ huynh
nên hợp thành một nhóm để có thể chia sẻ bí kíp và kinh nghiệm với nhau.
3. Tự phát triển các ranh giới
riêng: trước khi áp dụng ranh giới lên đứa trẻ thì cha mẹ cũng cần làm gương.
Hãy tự cho bản thân những giới hạn và bọn trẻ sẽ nhận thấy điều đó.
4. Đánh giá và lên kế hoạch:
hãy đánh giá tình hình và các nguồn lực của con bạn, từ đó xây dựng kế hoạch để
giải quyết vấn đề. Trong cuốn sách, tác giả cũng đưa các bước đánh giá và lên kế
hoạch cụ thể
5. Trình bày kế hoạch: đây
là một bước làm đòi hỏi sự hợp tác của cả cha mẹ và bé. Bên cạnh đó, tác giả
cũng đưa ra rất nhiều yếu tố khác có tác động đến sự thành công của kế hoạch.
6. Theo dõi: bước cuối cùng này được đành giá là sẽ khó khăn và quan trọng hơn tất cả những bước khác. Toàn bộ ý tưởng về một kế hoạch sẽ sụp đổ nếu bạn không đóng vai trò là ranh giới đối với trẻ.
Đó là toàn bộ những gì cơ bản và sơ lược nhất về cuốn sách. So với những cuốn sách về phương pháp dạy con tôi từng biết đến trước đó, dung lượng của Giới hạn cho con bạn không phải quá đồ sộ. Tuy nhiên, những kiến thức được chia sẻ rất thú vị và thu hút người đọc. Bên cạnh đó, cuốn sách còn mang dấu ấn của Thiên Chúa giáo với vô số những trích dẫn và tư tưởng. Âu cũng là một cách đem tư tưởng tôn giáo vào công việc viết sách và lan tỏa tới công chúng nhiều hơn. Hy vọng sau khi đọc xong cuốn sách, các bậc cha mẹ sẽ tìm được hướng đi trong phương pháp giáo dục con cái và áp dụng ranh giới cho con mình.
Quá trình trưởng thành của một con
người không hề dễ dàng mà cần có thời gian, giống như một cây non cần hội tụ đầy
đủ ánh sáng và dưỡng chất để lớn lên. Cha mẹ không thể che chở mãi mãi cho mỗi
đứa con của mình nên việc dạy cho chúng cách tự trưởng thành là vô cùng quan trọng.
Có thể trong hành trình đó, nhiều người còn lo lắng và bối rối không biết cần
phải làm như thế nào thì cuốn sách Giới hạn cho con bạn được coi như một
phương thuốc hỗ trợ diệu kì. Mỗi bậc cha mẹ thông thái sẽ biết cách đào tạo ra
những đứa trẻ thiên tài. Kết thúc bài viết, tôi sẽ để lại một câu nói khẳng định
tầm quan trọng của việc đặt ra giới hạn trong việc giáo dục con cái:
Cho phép đứa trẻ làm mọi điều nó thích trong khi nó chưa phát triển bất cứ khả năng tự kiểm soát nào là đi ngược với ý tưởng tự do (Maria Montessori)
Review chi tiết bởi: Mai Trang - Bookademy
------------
Theo dõi fanpage của Bookademy để cập nhật các thông tin thú vị về sách tại link:
https://www.facebook.com/bookademy.vn
Đăng ký để trở thành CTV Bookademy tại link: http://bit.ly/2Hxkazt
Nuôi dạy con cái là một việc xảy ra tự nhiên. Câu hỏi là bạn có muốn thiết lập một bối cảnh trong nhà mình nơi mọi thứ diễn ra một cách có mục đích hay không. Nếu có, "Boundaries with Kids" là một nguồn tài nguyên tuyệt vời. Dựa trên các nguyên tắc chính của cuốn sách bán chạy nhất của họ "Boundaries," cuốn sách này đặt trong bối cảnh và làm rõ các bài học của họ trong lĩnh vực nuôi dạy con cái. Nó khá dễ hiểu. Họ trình bày chi tiết từng nguyên tắc với những câu chuyện trực tiếp, các ví dụ từ thực tiễn tư vấn của họ, và các gợi ý phù hợp với từng độ tuổi. Từ trẻ nhỏ đến thiếu niên muộn, cuốn sách này sẽ giúp bạn định hình các nguyên tắc và thực tiễn lành mạnh như một phụ huynh. Mình biết rằng có một nhu cầu mạnh mẽ cho một cuốn sách như thế này. Cá nhân mình cảm thấy hầu hết những gì họ đề xuất có thể được coi là những gì những người có tư tưởng truyền thống gọi là "lẽ thường." Thật buồn là sự hiểu biết thường thức lại đang thiếu hụt nghiêm trọng trong văn hóa của chúng ta ngày nay, điều này làm cho một cuốn sách như thế này trở nên quý giá. Mình sẽ rất khuyên đọc cuốn sách này cho các bậc phụ huynh đang tìm kiếm sự rõ ràng về trách nhiệm mà họ đã được giao, hoặc cho những người đang đối mặt với một vấn đề cụ thể tại nhà.